Eerder schreef Hans van der Loo het boek ‘Vaart maken’. En nu, samen met Joriene Beks, een boek over psychologische veiligheid. Na lezing van dit boek moet ik zeggen dat het woord bij de daad is gevoegd. Wat een prettig en gemakkelijk boek is dit om te lezen. Ik ging er met vaart en begrip doorheen, zonder het idee te hebben iets te missen. De schrijvers zijn erin geslaagd het ‘jonge’ thema psychologische veiligheid helder, duidelijk en toegankelijk neer te zetten. Praktische en recht voor z’n raap taal die in korte klappen de kern raakt.
Het boek is doorspekt met handige achtergrondinformatie, tips, spiegels en handvatten. Lekker vlot, provocatief en soms confronterend geschreven. De tekst laat je in één ogenschijnlijk simpele beweging naar jezelf en je werkcontext kijken. Dat is, zeker met een vlotte pen, knap gedaan.

Het nodige moet worden afgeleerd en aangeleerd
Maar vergis je niet, het creëren van psychologische veiligheid en het leiderschap en volgerschap dat daarvoor nodig is, is geen makkie. Zoals uit dit boek, maar ook uit eerdere publicaties van Amy Edmonson en Simon Sinek, blijkt. Het vraagt gedegen voorbereiding en een professionele aanpak waar doorgaans een lange adem voor nodig is. Er zal het nodige moeten worden afgeleerd en aangeleerd. Gelukkig is afleren ook leren en bieden de schrijvers een veranderformule en diverse interventies aan. Die me trouwens doen denken aan Appreciative Inquiry en geweldloze of verbindende communicatie.

Een flinke opgave voor menig leider
Ik ben het met Van der Loo en Beks eens dat leiderschap geen makkelijk te leren foefje is. En dat effectief leiderschap is gebaseerd op authenticiteit. Om vanuit heel-je-mens-zijn leiding te geven is het belangrijk dat je alle kanten van je persoonlijkheid kent en die weet te gebruiken. En als leiderschap coach weet ik dat dat een flinke opgave is voor menig leider. De meeste leiders laten delen van zichzelf thuis, en dat is jammer. Het is dan ook niet gek dat kwaliteiten als empathie, compassie, dienen, kwetsbaar opstellen en bescheidenheid zoveel aandacht krijgen in de ontwikkeling van leiderschap. Evenals het kunnen balanceren tussen mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten. Zoals de schrijvers ons meegeven: “Effectief leiderschap betekent dat je er met je hele hebben en houden in stapt”.

Zoveel mogelijk verbanden gelegd
Naast al dit gemeende positivisme, heb ik enkele kritiekpunten. Tijdens het lezen van het boek bedroop me het gevoel dat de schrijvers hebben geprobeerd zoveel mogelijk verbanden te leggen met aanpalende thema’s of met eerder uitgevoerd (eigen) werk en onderzoek. De aanleiding voor psychologisch onveilige werkomgevingen kent vele bronnen en dan ligt het voor de hand om zoveel mogelijk ervan te willen pakken. Met als mogelijk effect dat een lezer die die zaken inhoudelijk niet kent of niet direct de verbanden ertussen ziet, wat zoekende wordt, of zelf in verwarring raakt.
Bij de beschreven overeenkomsten tussen wat bij gijzelingsonderhandelingen gebeurt en wat je in teams tegenkomt, rezen wat vraagtekens boven mijn kale schedel. Ik begrijp de mogelijk samenhang op basis van het creëren van een safe zone, alleen de context en de impact en effecten van een gijzelingsactie lijken me toch wezenlijk anders dan die van een team. Dat voelt voor mij als glad ijs.

Het boek zal zeker een vernieuwde herdruk krijgen
Het doel-middel verband dat de schrijvers aanreiken is die van impact maken en effect realiseren. De safe zone is het middel om dat te bereiken. Dat kan ik pakken, al blijf ik me wiebelig voelen bij de gemaakte vergelijking. Wellicht dat de warme veranderaanpak die het boek biedt, me gaat helpen.
Bij dit alles is het gepast aan te geven dat Psychologische Veiligheid sinds de publicatie van het boek The Fearless Organisation van Amy Edmonson, de nodige aandacht krijgt. Er zal naar verwachting nog veel aanvullend wetenschappelijk onderzoek en veldwerk nodig zijn om zicht en grip te krijgen op al die bronnen. Evenzo voor wat betreft de oplossingsrichtingen. Het boek van Van der Loo en Beks zal daarom zeker een vernieuwde herdruk krijgen. En dat verdienen de schrijvers en de leiders en volgers die ermee aan de slag gaan ook.

Samenvattend
Het boek ‘Psychologische Veiligheid. Zo vorm je vrijmoedige teams’, is een vlot geschreven, praktische en betrouwbare gids die je snel door het thema Psychologische Veiligheid leidt. Het boek biedt veel achtergrondinformatie, kennis en inzichten, en biedt een aanpak en een set interventies waarmee je direct aan de slag kunt.