Deze vraag wordt ons herhaaldelijk gesteld. En terecht, want het is allerminst eenduidig wat onder psychologische veiligheid kan worden verstaan. Zelfs de onderzoekers van Google, die het concept een aantal jaar geleden definitief op de kaart zetten, worstelden met de definiëring van het begrip. Hoewel hun onderzoek brede belangstelling trok, wisten zij onvoldoende duidelijk te maken wat het concept nu eigenlijk inhield. In deze blog zullen wij een poging wagen om dit gemis goed te maken.
Het verborgen bestaan van psychologische veiligheid
Maar eerst nog wat over dat onderzoek. Dat was een hele onderneming geweest, waarbij gedrag en prestaties van meer dan 180 teams en honderden managers en medewerkers nauwkeurig onder de loep waren genomen. Met als verbluffend resultaat dat eindelijk het geheim van succesvolle teams was ontdekt. Nadat de resultaten van het onderzoek in een groot artikel in de prestigieuze New York Times waren gepubliceerd, leek het alsof er een bom was ontploft. Iedereen sprak erover. De term gonsde plotseling overal rond.
Wat was de kern van psychologische veiligheid?
Nadat de eerste storm was gaan liggen, klonken er echter ook steeds vaker kritische geluiden. Velen vonden psychologische veiligheid maar een wazig begrip. De term klonk weliswaar geleerd, maar waar ging het eigenlijk over? Wat was de kern van psychologische veiligheid? De onderzoekers van Google probeerden hier een antwoord op te geven door lijstjes te publiceren waarmee mensen zelf konden bepalen of psychologische veiligheid een issue binnen hun team was. Het was weliswaar goedbedoeld, maar pakte verkeerd uit.
Zoeken naar dingen die niet aanwezig zijn?
Wat was namelijk het geval? In de meeste van die lijstjes kwamen zaken voor die niet plaatsvonden: meningen die niet gegeven worden, vragen die niet gesteld worden, moeilijke of pijnlijke onderwerpen die vermeden worden, fouten die onuitgesproken blijven en mensen die niet over gemaakte fouten spreken of die elkaar niet persoonlijk kennen. Mensen werden aangespoord om op zoek te gaan naar dingen die niet aanwezig waren. Het maakte er de zaak allesbehalve duidelijker op. Integendeel, psychologische veiligheid kreeg niet alleen het imago van een moeilijk grijpbaar fenomeen, maar kwam ook bekend te staan als iets dat een verborgen bestaan leidde. En wat je niet kunt zien, zal ook wel niet belangrijk zijn, werd er door velen vervolgens aan toegevoegd.
De Big Five van psychologische veiligheid
Was psychologische veiligheid daarmee via de achterdeur naar buiten geloodst? Hoewel sommigen daar inderdaad toe neigden, probeerden anderen juist met nóg meer energie grip op het concept te krijgen. Met als uiteindelijk gevolg dat wij in staat zijn om vijf kenmerkende dimensies – de ‘Big Five’ – van psychologische veiligheid te onderscheiden. In de onderstaande figuur staan ze inclusief de effecten die zij teweeg brengen keurig vermeld:
We lichten de vijf dimensies kort toe:
In de eerste plaats gaat het om inclusie oftewel het basale gevoel erbij te horen. Door inclusie voelen mensen zich gelijkwaardig aan anderen. In ‘safe zones’ waar de psychologische veiligheid heerst, voelen mensen zich thuis. Ze voelen zich fair behandeld en gewaardeerd zoals ze zijn. Dit uit zich in het vermogen om onvoorwaardelijk mee te praten en mee te doen.
|In de tweede plaats heeft psychologische veiligheid betrekking op openheid en leergierigheid. In een klimaat van psychologische veiligheid zijn mensen bereid en geneigd om te delen. Niet rigide vasthouden aan dingen die in het verleden zijn geleerd, maar jezelf voortdurend willen verbeteren. Deze houding vertaalt zich in de bereidheid scherpe of controversiële vragen te stellen, om snel en soepel nieuwe dingen te leren, om te experimenteren en om van gemaakte fouten te leren.
In de derde plaats biedt psychologische veiligheid een gezonde basis om te leveren, inzet te willen tonen. Om te willen presteren. Daarbij gaat het niet om prestatiedwang, maar eerder om prestatiedrang: de inzet en te betrokkenheid om impact te hebben en het verschil te willen maken.
In de vierde plaats is psychologische veiligheid een bron van uitdagen. Het stimuleert de neiging om de status quo uit te dagen en te doorbreken, om nieuwe ideeën te verkondigen, om problemen te benoemen en oplossingen aan te dragen, en om mogelijkheden tot verandering en vernieuwing te benoemen.
In de vijfde plaats is psychologische veiligheid een bron van positiviteit (enthousiasme, optimisme, autonomie, zelfvertrouwen). Het is daarmee een antigif voor negatieve energie (angst, apathie, cynisme, egoïsme, gedoe, intimidatie, stress, uitsluiting, verveling, wantrouwen).
Probeer nu eens voor jezelf te bepalen hoe het met de Big Five in jouw team of organisatie is gesteld:
Hans van der Loo & Joriene Beks
Auteurs "Psychologische Veiligheid, zo vorm je vrijmoedige teams"
